کافه کتاب الماس یکی از خانه های ماندگار شهر تهران است که قدمتی 80 ساله دارد و امروزه به شکل تازه ای در فضای خیابان دولت میزبان مردم تهران است و با حال و هوای خاص خود در این محله می درخشد.
از برگ ترد و لطیف درختان تا هوای تمیز و پاکی که با هر نفس از آن لذت می بریم، نشانی از بهار دارد نشانی از شروعی دوباره. باران هم این لطافت بهاری را تکمیل می کند. فرقی نمی کند در شهر میان همه این زیبایی ها قدم بزنید یا به دیدن خانه ای که از روزهای قدیم خود هنوز پا بر جا مانده است برویم.
بهار را باید احساس کنیم. خانه ای در دل کوچه پس کوچه های خیابان دولت که هنوز اصالت سال های پیشین خود را حفظ کرده است و حالا در فضایی فرهنگی به بقای خود ادامه می دهد. خانه ای به جا مانده از اوایل سال های 1300 شمسی. این جا کافه کتاب الماس است. در املاک آنلاین قصد داریم شما را با یکی از خانه های تغییر کاربری داده شده در تهران آشنا کنیم، فضایی که هویت و اصالت سال های پیشین خود را حفظ کرده اند و تن به تخریب نداده اند. همراه ما باشید.
کافه کتاب الماس کجاست؟
کافه کتاب الماس که قصد داریم در مطلب امروز در مورد آن با شما صحبت کنیم، خانه ای قدیمی و کهنسال است که در اوایل سال های هزار و سیصد شمسی در خیابان وارسته محله ی دولت تهران ساخته شده است. خانه ای با قدمتی 80 ساله که از دوران قاجار مانده است. شاید کم نباشند از این خانه در تهران، که اصالت و آن احساس ناب را در خود جای داده اند و تن به تخریب و نوسازی نداده باشند.
در سال های دور، مانند 80 سال قبل، وسعت شهر سازی و ساختمان سازی به این شکل نبوده است و بیشتر فضای پایتخت را فضای سبز و باغ ها تشکیل داده بودند اما امروزه سطح گسترده ای از خیابان و آن باغ ها جای خود را به ساختمان سازی داده اند. در شمال تهران قدیم که محل ییلاق خیلی از خانواده ها بوده است، باغ های بسیاری وجود داشته اما بیشتر این باغ ها جای خود را با ساختمان های چندین طبقه عوض کرده اند و تن به برج سازی داده اند.
وقتی وارد کوچه یا خیابانی می شوید، کمتر ساختمان یک طبقه ای را می بینید میان همه ساختمان ها اما خانه امروز گزارش ما برای تهران باقی مانده است. اگر تقاطع خیابان دولت و بلوار کاوه به سمت جنوب خیابان، یعنی خیابان وارسته حرکت کنید خیلی زمان زیادی نمی گذرد که به خیابان مسیح می رسید. نبش خیابان مسیح ساختمانی یک طبقه نگاه تان را به خود جلب می کند نه صرفا به دلیل زیبایی بلکه به دلیل تفاوت در ساختار و یک طبقه بودن آن.
اين بنا به دست چه كسي ساخته شد؟
بیشتر خانه هایی که در قدیم می ساختند همه بر روی اصول معماری و بسیار دقیق ساخته می شدند و تمامی اصول طراحی را با توجه به فرهنگ ایرانیان رعایت کرده اند. مانند اندرونی و بیرونی در خانه های حیاط دار که باید فضایی مجزا از هم باشد و یا شاه نشین خانه که باید فضایی زیباتر از بقیه فضا ها باشد تا آنچه در فرهنگ ما برای ادای احترام به مهمانان مان قائلیم، با دیگر فضا ها متفاوت باشد. همه این اصول از قلم هیچ معماری نمی افتاد همان طور که بنای کافه کتاب الماس بر همین اساس طراحی شده است. معمار بنای معرفی شده مشخص نیست در حال حاضر این بنا که قدمتی 80 ساله دارد بین سال های 1310 تا 1320 هجری شمسی ساخته شده است.
اندرونی به بخش داخلی خانه‌های ثروتمندان در ایران گفته می شد که مخصوص زنان ، فرزندان و خدمتگزاران بود. خانه‌های ثروتمندان عموما به دو فضای داخلی – خصوصی و بیرونی – عمومی تقسیم می شد و معمولا دیوارهایی بلند بین این دو فضا ساخته می شد که فضای داخلی را از دید به اصطلاح «نامحرم» دور نگه می‌داشت.
معماري این بنا در گذشته چگونه بوده است؟
ساختمانی که در آن سکونت داشته اند یک طبقه بوده است و الباقی فضا به حیاط این خانه اختصاص دارد که درختان میوه در آن وجود دارد. کافه کتاب الماس، در گذشته مسکونی بوده است و تا سال های 1375- 1376 در آن سکونت داشته اند ، پس از آن تا سال 1396 کسی در آن سکونت نداشته است و پس از این سال ها این ملک خریداری می شود ، اما از آن برای سکونت و ساختمان سازی استفاده نشده است.
اگر به این فضا مراجعه کنید، می توانید از بیرون بنا دیواری که از سمت خیابان در پیاده رو است را مشاهده کنید که هم سطح با دیگر خانه ها نیست و این موضوع شاید فکر تان را مشغول کند و سوالی در ذهن تان ایجاد کند! دیوار خارجی این بنا که از جنس خشت بوده و به دلیل بارندگی و عدم رسیدگی و ترمیم آن به مرور تخریب شده است و شهرداری دیوار را هم سطح تا همان جایی که دیوار تخریب شده است، رمت می کند، بنابراین این فضا عقب تر از فضای اصلی بناست و همچنین امروز دکلی در فضای عقب نشینی شده برپا شده است که دیگر امکانی برای هم سطح شدن آن با دیگر بنا های هم راستای خود ندارد.
به طور کلی می توان گفت بنایی مذکور کافه کتاب الماس خانه ای مسکونی بوده است که امروزه تغییراتی اساسی در آن صورت گرفته است، که متاسفانه دسترسی و اطلاعات دقیقی در ارتباط با چگونگی قرار گیری فضا را با هم نداریم، اما با توجه به اینکه ساختار کلی ساختمان را تخریب نکرده اند، فضایی در قسمت شمال ساختمان وجود دارد که سقف و دیوارهای آن نشان می دهد که پستو و یا به اصطلاح حیاط خلوت آن خانه محسوب می شده است.
تمامی چهار چوب درهای ورودی و تمام در های ارتباط فضاها با هم از جنس چوب است و اتاق هایی که در قسمت غرب ساختمان وجود دارد، دو اتاق تو در تو است که در قدیم از این اتاق به عنوان اتاق مهمان و یا شاه نشین خانه استفاد می کرده اند. مزیت این اتاق های تو در تو در این است که هم به عنوان یک اتاق بزرگ از آن می توانستند استفاده کنند و هم با وسیله و مبلمان بتوانند این دو فضا را از هم تفکیک کنند. امروز با وجود تغییر کاربری این بنا به اصل آن دست نزده اند و به همان شکل باقی مانده است.
کاربری امروز عمارت الماس چیست؟
پس از حدود بیست سال که این بنا خالی از سکنه بوده است و کسی در آن سکونت نداشته فردی به نام آقای عباس زاده برای اقدام به کار فرهنگی و دایر کردن شهر کتاب در این فضا از مالک آن در این خصوص تقاضا می کنند و پس از مذاکرات انجام شده این فضا به شهر کتاب الماس تغییر کاربری می دهد. در مهر ماه سال 1396 شهر کتاب الماس به صورت رسمی آغاز به کار می کند که البته از ماه های قبل از آن به بازسازی فضا می پردازند، چراکه بنا به دلیل اینکه بیست سال در آن کسی سکونت نداشته است، نیازمند بازسازی بوده است.
بازسازی این بنا چند ماه پیش از از آغاز به فعالیت شهر کتاب الماس انجام می شود و همچنین فضایی که در حیاط این بنا به کافه ای که مکمل بسیار خوبی برای فضای فرهنگی مانند شهر کتاب می باشد اختصاص پیدا کرده است. پس از سال ها خواب این بنا، یک سال است که کاربری آن تغییر پیدا کرده است و مجدد، بدون تخریب این خانه کهنسال جانی دوباره گرفته است.
مالک امروز کافه کتاب الماس چه کسی است؟
شخصی به نام آقای قشقایی این ملک را در سال های پیشین از صاحب آن خریداری می کند و پس از چند سالی سکونت در آن از زندگی در این فضا منصرف می شود و به همین دلیل در حدود بیست سال این بنا بدون استفاده باقی می مانده و امروزه هم مالک این بنا جناب آقای قشقایی است.
کلام آخر…
دیدن این خانه 80 ساله را از دست ندهید. هنوز هم با وجود اینکه کاربری آن مسکونی نیست و به فضایی فرهنگی اختصاص پیدا کرده است، آن احساس ناب زندگی را در بنا حس می کنید و هنوز هم تمام آن خانه نفس می کشد، زیرا که به ساختار اصلی آن تصرفی نداشته اند و این احساس خوب و زیبایی آن به همین دلیل است.
